Succes verkavelingen neemt af, steeds meer renovatie en appartementen
Voor veel Vlamingen beantwoordt wonen in een verkaveling aan de ideale woondroom. Naar schatting één op de vijf Vlaamse gezinnen woont in een verkaveling. Omwille van de rust en het groen, voor de speelmogelijkheden van de kinderen. Maar ook ...
Voor veel Vlamingen beantwoordt wonen in een verkaveling aan de ideale woondroom. Naar schatting één op de vijf Vlaamse gezinnen woont in een verkaveling. Omwille van de rust en het groen, voor de speelmogelijkheden van de kinderen. Maar ook de prijs wordt vaak als argument ingeroepen.
Daardoor consumeren we veel ruimte voor de woonfunctie. Onder meer door de lage bevolkingsdichtheid van die traditionele wijken ligt de residentiële voetafdruk van de Vlaming hoog.
Maar daar lijkt verandering in te komen, aldus Ruimte Vlaanderen, het Vlaamse departement voor de ruimtelijke ontwikkeling dat de bouwvergunningenregisters bijhoudt en analyseert. Niet alleen het aantal nieuwe verkavelingsaanvragen daalt, ook het aantal kavels per verkaveling neemt af én de grootte van die kavels. De gemiddelde kavelgrootte is tussen 2002 en 2007 gedaald met 17%, van 614m² tot 508m².
Tegelijkertijd neemt het belang van renovatie toe. In de jaren zeventig was de verhouding van het aantal vergunningen voor bouwen versus verbouwen of renoveren 4 op 1. De laatste jaren worden méér vergunningen uitgereikt voor renovatie dan voor nieuwbouw.
Maar ook de appartementen kennen een groeiend succes. Waar vroeger vooral bouwvergunningen aangevraagd werden voor de constructie van eengezinswoningen, worden nu meer vergunningen afgeleverd voor het bouwen van appartementen. De trend van toegenomen appartementsbouw manifesteert zich ook uitgesproken in landelijk gebied. In die context spreekt men steeds vaker van de ‘verappartementisering’ van de dorpskernen.
De switch in onze bouwcultuur naar meer renovatie en woonvormen die minder ruimte innemen, is hoopgevend voor de verlaging van onze residentiële voetafdruk. De trends in het bouwen komen ongetwijfeld ook beter tegemoet aan de gewijzigde samenstelling van de bevolking. Vooral de vergrijzing en de gezinsverdunning, twee fenomenen die de komende decennia nog zullen toenemen, verhogen de nood aan compactere woonvormen.
Verkavelingen
De verkavelingswijken kwamen er in de naoorlogse periode en beantwoordden daarmee aan de zucht naar het “buitenwonen”. De regeling voor de verkavelingen werd verankerd in de Wet op de Stedenbouw van 1962. Die datum geldt dan ook als startpunt voor de registratie en telling.
Figuur 1: het aantal aanvragen voor nieuwe verkavelingen is in 2014 (met 1.855 dossiers) nog slechts één derde van het aantal aanvragen in het piekjaar 1964 (met 5.851 dossiers).
Bron: Ruimte Vlaanderen.
Ondanks de algemeen dalende trend sinds de jaren zestig, vertoont de tijdslijn enkele grillige schommelingen. Die kunnen voor een deel verklaard worden door wetswijzigingen, de economische conjunctuur en algemene trends.
In december 1970 was er een ingrijpende wetswijziging. De uitvoering van de verkavelingsvergunning werd beperkt in tijd om speculatie een halt toe te roepen. Die ingreep had zichtbaar effect. Eind jaren zeventig kwamen er de gewestplannen. Die legden alle woongebieden definitief vast. Dat gaf aanleiding tot een tweede sterke daling in het aantal verkavelingen. De laatste gewestplannen werden goedgekeurd in 1980. Bovendien kende die periode een opeenvolging van economische crisissen die ongetwijfeld impact hadden op de bouwdynamiek in Vlaanderen. In de jaren die volgen komt de verkaveling (samen met de economische conjunctuur) uit dat dal en takt het aantal verkavelingsdossiers na verloop van tijd opnieuw aan op de algemeen dalende trend. In tegenstelling tot de crisis van de jaren 1980 heeft de kredietcrisis van 2009 weinig invloed gehad op de cijfers. In 2014 werden 1.855 nieuwe verkavelingsvergunningen uitgereikt. Dat is het laagste aantal sinds het begin van de telling.
Aantal kavels per verkaveling daalt
Een verkaveling bestaat uit kavels en volgens berekeningen zouden er voor Vlaanderen 577.714 kavels in nieuwe, vergunde verkavelingen zijn. Sinds 1982 zijn er geen grote pieken meer in aantallen kavels zoals in het jaar 1964.
Figuur 3: Met 5.031 aangevraagde kavels in 2014 is er een nooit eerder gezien dal in aantal kavels.
Bron: Ruimte Vlaanderen.
Flats en renovatie winnen aan belang
Een verkavelingsaanvraag wordt traditioneel vooral gebruikt om een nieuwe eengezinswoning te mogen bouwen. De laatste jaren komen vooral nieuwbouw flats op de markt en daalt het aantal nieuwbouw woningen. Mogelijke verklaringen daarvoor zijn de gezinsverdunning en de vergrijzing. Eengezinswoningen komen minder tegemoet aan de noden van deze bevolkingsgroepen.
Bron: FOD Economie, http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/bouwvergunning/ (geraadpleegd op 23/02/2016).
Een andere trend die zich laat voelen, is renovatie. In de laatste 15 jaar wordt er meer gerenoveerd dan vroeger. Dat weerspiegelt zich in het aantal stedenbouwkundige aanvragen voor nieuwbouw tegenover het aantal stedenbouwkundige aanvragen voor renovatie. Sinds 2008 wordt er zelfs meer gerenoveerd dan gebouwd.
Bron: Ruimte Vlaanderen.
Daardoor consumeren we veel ruimte voor de woonfunctie. Onder meer door de lage bevolkingsdichtheid van die traditionele wijken ligt de residentiële voetafdruk van de Vlaming hoog.
Maar daar lijkt verandering in te komen, aldus Ruimte Vlaanderen, het Vlaamse departement voor de ruimtelijke ontwikkeling dat de bouwvergunningenregisters bijhoudt en analyseert. Niet alleen het aantal nieuwe verkavelingsaanvragen daalt, ook het aantal kavels per verkaveling neemt af én de grootte van die kavels. De gemiddelde kavelgrootte is tussen 2002 en 2007 gedaald met 17%, van 614m² tot 508m².
Tegelijkertijd neemt het belang van renovatie toe. In de jaren zeventig was de verhouding van het aantal vergunningen voor bouwen versus verbouwen of renoveren 4 op 1. De laatste jaren worden méér vergunningen uitgereikt voor renovatie dan voor nieuwbouw.
Maar ook de appartementen kennen een groeiend succes. Waar vroeger vooral bouwvergunningen aangevraagd werden voor de constructie van eengezinswoningen, worden nu meer vergunningen afgeleverd voor het bouwen van appartementen. De trend van toegenomen appartementsbouw manifesteert zich ook uitgesproken in landelijk gebied. In die context spreekt men steeds vaker van de ‘verappartementisering’ van de dorpskernen.
De switch in onze bouwcultuur naar meer renovatie en woonvormen die minder ruimte innemen, is hoopgevend voor de verlaging van onze residentiële voetafdruk. De trends in het bouwen komen ongetwijfeld ook beter tegemoet aan de gewijzigde samenstelling van de bevolking. Vooral de vergrijzing en de gezinsverdunning, twee fenomenen die de komende decennia nog zullen toenemen, verhogen de nood aan compactere woonvormen.
Verkavelingen
De verkavelingswijken kwamen er in de naoorlogse periode en beantwoordden daarmee aan de zucht naar het “buitenwonen”. De regeling voor de verkavelingen werd verankerd in de Wet op de Stedenbouw van 1962. Die datum geldt dan ook als startpunt voor de registratie en telling.
Figuur 1: het aantal aanvragen voor nieuwe verkavelingen is in 2014 (met 1.855 dossiers) nog slechts één derde van het aantal aanvragen in het piekjaar 1964 (met 5.851 dossiers).
Bron: Ruimte Vlaanderen.
Ondanks de algemeen dalende trend sinds de jaren zestig, vertoont de tijdslijn enkele grillige schommelingen. Die kunnen voor een deel verklaard worden door wetswijzigingen, de economische conjunctuur en algemene trends.
In december 1970 was er een ingrijpende wetswijziging. De uitvoering van de verkavelingsvergunning werd beperkt in tijd om speculatie een halt toe te roepen. Die ingreep had zichtbaar effect. Eind jaren zeventig kwamen er de gewestplannen. Die legden alle woongebieden definitief vast. Dat gaf aanleiding tot een tweede sterke daling in het aantal verkavelingen. De laatste gewestplannen werden goedgekeurd in 1980. Bovendien kende die periode een opeenvolging van economische crisissen die ongetwijfeld impact hadden op de bouwdynamiek in Vlaanderen. In de jaren die volgen komt de verkaveling (samen met de economische conjunctuur) uit dat dal en takt het aantal verkavelingsdossiers na verloop van tijd opnieuw aan op de algemeen dalende trend. In tegenstelling tot de crisis van de jaren 1980 heeft de kredietcrisis van 2009 weinig invloed gehad op de cijfers. In 2014 werden 1.855 nieuwe verkavelingsvergunningen uitgereikt. Dat is het laagste aantal sinds het begin van de telling.
Aantal kavels per verkaveling daalt
Een verkaveling bestaat uit kavels en volgens berekeningen zouden er voor Vlaanderen 577.714 kavels in nieuwe, vergunde verkavelingen zijn. Sinds 1982 zijn er geen grote pieken meer in aantallen kavels zoals in het jaar 1964.
Figuur 2: Het aantal nieuwe vergunde kavels is in vergelijking met de jaren 1960 spectaculair gedaald, maar is sinds de jaren 1980 redelijk stabiel. Bron Ruimte Vlaanderen.
Figuur 3: Met 5.031 aangevraagde kavels in 2014 is er een nooit eerder gezien dal in aantal kavels.
Bron: Ruimte Vlaanderen.
Flats en renovatie winnen aan belang
Een verkavelingsaanvraag wordt traditioneel vooral gebruikt om een nieuwe eengezinswoning te mogen bouwen. De laatste jaren komen vooral nieuwbouw flats op de markt en daalt het aantal nieuwbouw woningen. Mogelijke verklaringen daarvoor zijn de gezinsverdunning en de vergrijzing. Eengezinswoningen komen minder tegemoet aan de noden van deze bevolkingsgroepen.
Figuur 4: Het aantal appartementseenheden is sinds 1996 verdubbeld (van 11 768 eenheden naar 23 643), terwijl het aantal nieuwbouw eengezinswoningen met meer dan een kwart is gedaald (van 22 304 eenheden naar 16 428).
Bron: FOD Economie, http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/bouwvergunning/ (geraadpleegd op 23/02/2016).
Een andere trend die zich laat voelen, is renovatie. In de laatste 15 jaar wordt er meer gerenoveerd dan vroeger. Dat weerspiegelt zich in het aantal stedenbouwkundige aanvragen voor nieuwbouw tegenover het aantal stedenbouwkundige aanvragen voor renovatie. Sinds 2008 wordt er zelfs meer gerenoveerd dan gebouwd.
Figuur 5: De gegevens over de stedenbouwkundige aanvragen tonen aan dat de laatste jaren --en zeker vanaf 2008-- renovatie een even grote rol speelt als nieuwbouw. Verkavelen is een vorm van nieuwbouw en dat verklaart voor een deel waarom er in recente jaren minder verkavelingsaanvragen zijn.
Bron: Ruimte Vlaanderen.
